Gemaakte afspraken in woelige tijden

We leven in woelige tijden en dat brengt zorgen voor uw onderneming met zich mee. Herstel na een pandemie, de oorlog in Oekraïne met als gevolg een tekort aan bepaalde producten, vertraging van leveringen en de verhoogde energieprijzen. Dit alles leidt ertoe dat gemaakte afspraken niet altijd volgens afspraak kunnen worden nageleefd. Wat betekent dat voor uw onderneming? En, wat kunt u als ondernemer zelf doen? In deze blog van Lizette van Doorn vertellen wij u daar graag meer over!

Afspraak is afspraak, toch?
Gemaakte afspraken dienen in principe te worden nagekomen. Als u een overeenkomst bent aangegaan dan dient zowel u, als uw contractpartner de verplichtingen die hierin zijn opgenomen ongewijzigd na te komen. Maar wat als dit niet gebeurt en de niet-naleving van de overeenkomst de tekortschietende partij niet aangerekend kan worden?

Overmacht of onvoorziene omstandigheden
De wet kent een aantal situaties waarin de tekortschietende partij er niets aan kan doen dat hij zijn verplichtingen niet kan nakomen; het dus niet aan zijn schuld te wijten is. Deze situaties zijn overmacht en onvoorziene omstandigheden, we zetten kort uiteen wat het inhoudt en hoe u erop kunt inspelen.

Overmacht.
Wat is het?
Wanneer een partij tekortschiet en er helemaal niets aan kan doen dat hij/zij de verplichting niet na kan komen en dit ook niet aan hem toegerekend kan worden. Voorbeelden hiervan zijn een natuurramp of een pandemie, maar ook een vertraging van leveringen van producten van uw toeleverancier uit het buitenland als gevolg van oorlog kan overmacht opleveren.

Hoe kunt u een beroep doen op overmacht?
Bij overmacht is het van belang of er een overmachtsbepaling is opgenomen in de overeenkomst of in de van toepassing zijnde algemene voorwaarden. In de coronaperiode bleken een pandemie en de directe gevolgen daarvan vaak niet expliciet vastgelegd te zijn, waardoor er geen beroep op kon worden gedaan. Het is dus belangrijk om duidelijk af te spreken en vast te leggen welke omstandigheden door de contractpartijen als overmacht worden gezien. Dat zal vaak per branche en zelfs per onderneming verschillend zijn. Daarnaast kan worden vastgelegd óf er en zo ja, welke alternatieven er zijn in het geval de overmacht zich voordoet. Wanneer er geen specifieke overmachtsclausule is overeengekomen, zal een beroep op overmacht heel lastig zijn.

Onvoorziene omstandigheden.
Wat is het?
Wanneer er zich na het sluiten van de overeenkomst omstandigheden voordoen waarmee beide contractpartners geen rekening hebben gehouden en hebben kunnen houden. Een voorbeeld hiervan is een wetswijziging die direct invloed heeft op de overeenkomst.

Wanneer kunt u een beroep op onvoorziene omstandigheden doen?
Wanneer het beroep op overmacht niet slaagt, kan er misschien een beroep gedaan worden op onvoorziene omstandigheden. Indien de onvoorziene omstandigheden zodanig zijn dat een ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag worden verwacht, kan de rechter de overeenkomst wijzigen of geheel of gedeeltelijk ontbinden. Let wel, een beroep op onvoorziene omstandigheden zal niet snel slagen. Een ‘normale’ economische crisis wordt in de rechtspraak tot het normale ondernemersrisico gerekend.

Wat kunt u zelf doen?
Het kan natuurlijk ook zo zijn, dat uzelf niet aan de gemaakte afspraken kunt voldoen. Van groot belang is om te weten wat u precies hebt afgesproken in uw overeenkomsten en algemene voorwaarden. Samen met een juridisch adviseur kunt u in uw algemene voorwaarden en/of overeenkomsten inspelen op overmacht- en/of onvoorziene omstandigheden. Je gaat in overleg en definieert wat er zou kunnen gebeuren waardoor u de verplichtingen niet zou kunnen nakomen. Er kunnen dan ook afspraken gemaakt worden voor het geval zich een dergelijke situatie voordoet. Hierbij kan worden ingespeeld op de specifieke bijzonderheden van uw producten en/of diensten. Kunt u bijvoorbeeld een specifiek product niet leveren, dan kunt u vastleggen dat u voor een passend alternatief mag zorgen om alsnog aan uw afspraak te kunnen voldoen. Hoe specifieker u de bepalingen kunt definiëren, hoe meer kans u hebt dat er zich geen problemen voordoen wanneer uzelf niet aan de oorspronkelijk gemaakte afspraken kunt voldoen. Dat scheelt u tijd, geld en juridische kopzorgen.